Yangın Kaçışları Merdivenleri Var Ama Çoğunlukla Kullanıma Erverişsizdir

19. yüzyılda yangın merdiveni, apartman sakinlerini tehlikeden kurtardı ancak  bugünlerde ise insanları kurtarmaktan çok zarar verme olasılıkları daha yüksektir.

Bir apartmanın penceresinden dışarı bakan ve yangın merdiveninde duran aileleri ve çocukları görmek bizleri ziyadesiyle memnum ediyor.

Yangın merdivenleri endüstriyel binalara uygun olarak inÅŸa edilen ve binaların hantal metal aksesuarları olan yangın merdivenleri, kentsel peyzajın bir parçası haline geldi. Popüler kültürel yapılardan tutun daha nice çok amaçlı ve toplu olarak insanların olduÄŸu yapılara hizmet ediyorlar. Kısmen acil çıkış, kısmen geçici çıkış, yangın çıkışı, yangın merdiveni binaların ve ÅŸehirlerin geliÅŸimini ÅŸekillendirmede ayrılmaz bir rol oynadı. Günümüzde kentsel peyzajı, ilk düÅŸünüldüklerinde çok az kiÅŸinin hayal edebileceÄŸi ÅŸekillerde etkilemeye devam ediyor. Ve açıkça yangın merdivenleri kamu güvenliÄŸi için icat edilmiÅŸ olmasına raÄŸmen, yangın merdiveni her zaman yerini aldı ve merdivenleri olmadığı binalar tehlike saçtı.

19. yüzyılın ortalarına gelindiÄŸinde, Ä°stanbul ÅŸehri aşırı kalabalık, baskın bir ÅŸekilde gürültülü ve sanayileÅŸmekte olan ÅŸehre yeni gelen insan selini desteklemek için donanımsızdı. Ucuz bir ÅŸekilde inÅŸa edilmiÅŸ kiralık evler, her zamankinden daha yükseÄŸe uzanıyordu, son derece fazla insan ile doldurulmuÅŸ fabrikalarda çalışan insanlarla doluydu. Bu binalar, kolayca yanan ucuz malzemelerden yapılmıştı, binalar ve fabrikalar yükseldikçe daha ölümcül oldular. Yangın çıktığında, tipik olarak sadece iki tür kaçış vardı: dar iç merdivenler veya çatı merdiveni. 1860 yılında bir binanın bodrum katında baÅŸlayan bir yangında, kuru gıda ve bakliyat deposundan çıkan yangında adeta insanlar kapana kısılmış gibidiler ve tek bir seçenekleri vardı yan yanacaktılar yada yangın merdiveni olmadığı için atlayacaklardı. hızlı bir ÅŸekilde üst kat pencerelerine ulaÅŸatılar ve bir umut yüksek bir merdiveni geleceÄŸini düÅŸündüler ancak umdukları gibi olmadı ve çok sayıda kiÅŸi ya çatlayarak öldü veya yanarak feci ÅŸekilde can vererek öldüler.

Binaların çoÄŸalması  adeta bir birini teÅŸvik edercesine devam etti. Ölümcül yangınlar, en fakir ve en az hizmet alan mahallelerdeki apartmanları kasıp kavurarak ÅŸehrin kaynaklarını tahrip etti ve neredeyse bitirdi.

Åžehir sakinlerinin dışarıdan veya içeriden çıkan yangın merdivenlerine karşı ne kadar güvenebileceÄŸine dair her zaman sorular olmuÅŸtur. 21 Mart 1899'da yayınlanan bir gazete baÅŸyazısında önlem olarak yangın merdivenlerinin yapılmasını ancak güvenlik için dahi olsa kafes gibi kapatılmamadı öneriliyordu.

1930'lara gelindiÄŸinde ise yangın merdivenleri hızla inÅŸa ediliyordu, ancak çok az kiÅŸi bunları güvenlik için olduÄŸunu biliyordu ancak ilerki zamanlarda devletlerinde desteÄŸiyle ve kamu spotu ile tanılmaya baÅŸlandı.

Muhtemelen, baÅŸka hiçbir acil durum çıkışı ÅŸekli, metropolitan istanbul'daki mimari, sosyal ve politik baÄŸlamı demir balkon yangın çıkışından daha fazla etkilemedi" diye yazıyor. Bu cesur bir iddia, ancak tamamen inanılmaz deÄŸil. Yangın kaçışları, göçe, sanayileÅŸmeye, kamu güvenliÄŸine, popüler kültüre, günlük hayata ve kent mitolojisine dokunuyordu.